Verkorte versie PGS 15

Voorschriften voor opslag en omgaan met gevaarlijke stoffen en gasflessen gebaseerd op de PGS 15.

De PGS 15 geeft richtlijnen voor de opslag van verpakte gevaarlijke stoffen op het gebied van brandveiligheid, arbeidsveiligheid en milieuveiligheid. De richtlijn wordt door de overheid gehanteerd bij het verlenen van de vergunning Wet milieubeheer.

Het PGS 15 is met name opgesteld voor magazijnen en industriële opslagvoorzieningen. De verpakkingen die hier gebruikt worden zijn ook de verpakkingen (en etiketten) die bij het vervoer van gevaarlijke stoffen worden gebruikt, dus uiteindelijk ook met deze etikettering in de voorraadkasten komen te staan.

De klassen waarop de PGS 15 van toepassing is zijn:

Laboratoria en scholen kenmerken zich door de aanwezigheid van veel diverse soorten stoffen, veelal in beperkte volumina. De verpakkingsgrootte is maximaal 2,5 liter voor vloeistoffen in flessen tot 20 liter in vaten. Bij gebruiksverpakkingen is alleen het gebruiksetiket volgens het GHS te zien. Veel flessen vormen ook de werkvoorraad van het laboratorium. Daarnaast zijn er vaten voor het vaste en vloeibare gevaarlijke afval.

Afhankelijk van de gevarenklasse moeten stoffen worden opgeslagen in een brandveiligheidskast, giftkast of zuur/base-kast.

Algemene uitgangspunten voor de opslag van gevaarlijke stoffen zijn:

• Giftige stoffen in een afsluitbare (chemicaliën)kast;
• Zuren en basen - gescheiden - opgeslagen in lekbakken in geventileerde kasten;
• Brandbare stoffen in geventileerde brandwerende kasten (die voldoen aan NEN –EN-14470-1: bij voorkeur 90 minuten brandwerend). Brandbare stoffen in de koelkast alleen als deze ‘explosieveilig' is uitgevoerd en het kleine hoeveelheden (< 100 ml) betreft die goed afgesloten zijn. Op de koelkast dient duidelijk te worden aangegeven of deze explosieveilig is uitgevoerd.
• Oxiderende vaste stoffen alleen in kleine hoeveelheden (tot 100 gram) bij andere stoffen (bijv. geconcentreerde zuren) en anders in aparte kasten;Explosieve stoffen vallen niet onder de CPR 15-1. Bekijk per stof wat de veiligste opslag is.Met elkaar reagerende stoffen waarbij gevaarlijke gassen of dampen kunnen vrijkomen of gevaarlijke situaties zoals explosies of warmteontwikkeling kunnen ontstaan, moeten gecompartimenteerd worden opgeslagen. Raadpleeg het chemiekaartenboek of het veiligheidsinformatieblad van elke stof ten aanzien van mogelijke gevaarlijke combinaties van chemicaliën. Het is bijvoorbeeld verboden om (hypo-) chlorietoplossingen op te slaan bij zuren. Salpeterzuur mag niet opgeslagen worden bij mierezuur, azijnzuur, zoutzuur en formaldehyde-oplossingen. Op een afdeling moet de werkvoorraad zo klein mogelijk zijn maar mag deze bij voorkeur ten hoogste 1 kg of liter per m² zijn of gelijk aan de voorraad die nodig is voor het verbruik van één dag of één batch”. De berekening van 1 kg of liter per m² sluit aan bij de veiligheidsnormering bij brandgevaar. De werkvoorraad in een laboratorium/kabinet is de hoeveelheid aan gevaarlijke stoffen die voor de uitvoering van de analyses en experimenten strikt noodzakelijk is. Er moeten maatregelen getroffen worden om blootstelling bij ongewenste gebeurtenissen te voorkomen. Plaats daarom ook de werkvoorraad van (brandbare) vloeistoffen op de laboratoriumtafel zo veel mogelijk in een lekbak. Berg de vaten en flessen aan het eind van de dag weer op in de daarvoor geschikte kast.Afvalvaatjes die in gebruik zijn voor het verzamelen van gevaarlijk afval vallen niet onder een werkvoorraad: het zijn voornamelijk waterige oplossingen. Volle afvalvaten dienen zo snel mogelijk worden afgevoerd, wanneer dit niet mogelijk is vindt opslag plaats in een veiligheidskast.Bij het gebruik en de opslag van gevaarlijke stoffen in de gebruikersverpakking wordt de opslag in (veiligheids)kasten op laboratoriumschaal bepaald door de GHS indeling, en niet volgens andere indelingen!In de onderstaande tabel bladzijden is op basis van het gevaarssymbool van een stof en de H-zin(nen) de wijze van opslag binnen een laboratorium/school weergegeven. 
• De eisen voor de opslagvoorzieningen (specificatie kast, brandwerendheid, aantal per verdieping enz.) zijn weergegeven in Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS) 15,

Gevarenklassen Fysische gevaren	Gevaarssymbool	H-zin(nen)	Opslag
·         Ontplofbare stoffen ·         Zelfontledende stoffen en mengsels ·         Organische peroxiden		200 201 202 203 240 241	I.o.m. AMC
Ontplofbare stoffen (subklasse 1.4)		204	I.o.m. AMC
Ontvlambare gassen, aërosolen, vloeistoffen en vaste stoffen		220 222 224 225 228	Brandveiligheidskast
Ontvlambare aërosolen en vloeistoffen		223 226	Brandveiligheidskast
·         Pyrofore vaste en vloeistoffen. ·         Zelfontledende stoffen en mengsels ·         Voor zelfontbranding vatbare stoffen en mengsels ·         Stoffen en mengsels die in contact met water ontvlambare gassen ontwikkelen ·         Organische peroxiden		250 260 261 241 242 251 252	Brandveiligheidskast
·         Oxiderende gassen, vloeistoffen en vaste stoffen		270 271 272	Brandveiligheidskast
Gassen onder druk		280 281	Gasflessenkast
Bijtend voor metalen		290	Zuur/base-kast
Gezondheidsgevaren
Acute toxiciteit		300 310 330 301 311 331	Brandveiligheidskast Giftkast
·         Mutageen in geslachtscellen ·         Kankerverwekkend ·         Giftig voor de voortplanting ·         STOT (éénmalige en herhaalde blootstelling) ·         Sensibilisatie van de luchtwegen ·         Aspiratiegevaar		340 350 360 370 372 334 304	Brandveiligheidskast Giftkast
·         Mutageen in geslachtscellen ·         Kankerverwekkend ·         Giftig voor de voortplanting ·         STOT (éénmalige en herhaalde blootstelling) ·         Sensibilisatie van de luchtwegen		341 351 361 371 373	Brandveiligheidskast Giftkast
Acute toxiciteit		302 312 332	Brandveiligheidskast Giftkast
·         Huidcorrosie ·         Ernstig oogletsel		314 318	Zuur/base-kast
·         Huidirritatie ·         Oogirritatie ·         Huidsensibilisatie ·         STOT (éénmalige blootstelling)		315 317 319 335 336	Brandveiligheidskast
Milieugevaren
Gevaar voor het aquatisch milieu		400 410 411	Afhankelijk van evt. ander gevaarssymbool doch altijd in lekbak.

Naast de brandgevaarlijke stoffen mogen onder bepaalde voorwaarden ook andere gevaarlijke stoffen in een brandveiligheidskast worden opgeslagen. De stoffen die niet samen opgeslagen mogen worden moeten in aparte lekbakken van elkaar gescheiden worden.

Onderstaande tabel geeft aan welke klassen gezamenlijk of gescheiden moeten worden opgeslagen. Van de tabel kan gemotiveerd worden afgeweken op basis van b.v. veiligheidsinformatiebladen of indien stoffen wel kunnen reageren maar in zulke beperkte concentratie aanwezig zijn dat geen reacties hoeven te worden verwacht met bijzondere gevaren.

Toelichting:

V: Opslag van te scheiden stoffen in aparte vakken. Indien geen aparte vakken kunnen worden gerealiseerd, moet opslag in een apart brandcompartiment plaatsvinden, m.a.w. een aparte opslagvoorziening.

B: Gescheiden opslag tenzij is beoordeeld dat de stoffen niet met elkaar reageren of dat beide stoffen als vaste stof zijn ingedeeld. Voor de beoordeling (B) wordt in principe uitgegaan van de informatie zoals die in de Veiligheidsinformatiebladen (VIB, SDS of MSDS) wordt vermeld; voor generieke producten kan ook gebruik worden gemaakt van informatie zoals vermeld in het Chemiekaartenboek.

-: Gescheiden opslag niet noodzakelijk. 

*: Stoffen met acute toxiciteit of CMR-stoffen moeten in een apart brandcompartiment, of het vak waar deze stoffen zijn opgeslagen zodanig kenmerken dat de medewerkers zich extra bewust zijn van de gevaren.

Voor de overige giftige stoffen is het gewenst om, waar mogelijk, vakscheiding aan te houden met stoffen van klasse 3.